فاطیما

فلسفه عاشورا مشیت الهی بود تا واقعه تاریخی کربلا برای همیشه زنده بماند، اما نقش امام سجاد علیه السلام وحضرت زینب(سلام ا… علیها ) و سخنرانی آنها در کوفه و شام در حضور سرددمداران کفر و استکبار زمان ، در جاودانگی قیام سیدالشهدا(ع) کاملا محسوس است زیرا با خطبه های تاریخی خودشان  آبروی آل‌زیاد، آل مروان و بنی امیه  را بردند و اسلام و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) را به مردم شناساند.وپس از بیان واقعه ، افرادی که به دلایلی امام را تنها گذاشتند و به بهانه هایی از همراهی با امام عذرخواهی کردند و حتی بعضیها امام را ازحرکت و قیام منع کردند به روشنی برمردم به اثبات رسید و اهداق حوکت بنی امیه و دروغگویی هیا انمان برملا شد.  در ادامه راه سایر ائمه علیهم السلام با بیان وقایع عاشورا و نهضت امام حسین علیه السلام و حتی اعلام ثواب گریه برامام حسین علیه السلام  که از اما م صادق نقل شده است : (  هر کس یک بیت شعر درباره حادثه عاشورا بگوید و کسانی را با آن بیت شعر بگریاند، خداوند بهشت را بر او واجب خواهد کرد) وبرپایی مراسم سوگواری و مجالس موعظه و سخنرانی و روضه خوانی درطول سال توسط اصحاب و دوستان ائمه در طول تاریخ علی رغم سختگیریهای خلفای بنی امیه و بنی عباس و سایر سلاطین و حکام جور و ظلم و برگزاری سالانه تاسوعا و عاشورا باعث زنده نگه داشتن این نهضت گردید و ازسویی می توان گفت : فلسفه عاشورا مشیت الهی بود تا واقعه تاریخی کربلا برای همیشه زنده بماند، اما بازهم نقش امام سجاد وحضرت زینب(سلام ا… علیهما) در جاودانگی قیام سیدالشهدا(ع) کاملا محسوس است . نکته دیگر شخصیت والای پیشوای سوم شیعیان حضرت اباعبدا… الحسین(ع) و نیز نحوه به شهادت رسیدن آن حضرت در واقعه عاشورا از دیگر عواملی است که موجب زنده ماندن قیام تاریخی آن حضرت علیه کفر شده است.اما عوامل متعدد دیگری هم در ماندگاری این نهضت بی بدیل نقش و تاثیر داشتند که باختصار ارئه می گردد :الهی و خدایی بودن این قیام ،رضایت خداوند و انجام تکلیف الهی ،تاکید  برای زنده نگه داشتن دین پیامبر اسلام(ص) و الگو قرار دادن راه و رسم آزادگی ،شهادت مظلومانه سید الشهدا(ع) و یارانش در کربلا، وتاثیرگذاری آن در  بیدارگری و حرکتها و قیامها علیه ظالمان  در هر جامعه ‏اى که شرائط ظالمانه ی زمان امام حسین(ع) را پیدا می شد قیام حسینى به راه می انداختند ، الگو قراردادن قیام امام حسین علیه ظلم و ستم ، وظیفه شناسی امام حسین که در بیانات آن بزرگوار متجلی است؛قبل از شروع این حرکت،از هنگام حضور در مدینه تا روز شهادت،بیانگر عزت و سرافرازی برای مسلمانان باستناد آیه شریف:(عزت مخصوص خدا و رسول و مومنان است )   سخنان رسول خدا (ص) درباره عظمت و شخصیت امام حسین(ع) ،مقام اخلاقی و رفتار امام حسین (ع) چرا که او سمبل اخلاق ، شجاعت و جوانمردی بود.شیوه و روش مبارزه امام حسین (ع) علیه استکبار اموی. شکیبایی یاران امام و سخنان آنان در شب عاشورا، نقش سفیران و بازماندگان کربلا و افشاگران آنان علیه حاکمان جابر و فاسد بنی امیه در کوفه ، شام و مدینه. سخت کوشی و تلاش بی وقفه علمای تشیع در طول سال نهضت حسینی (ع) ،مصائب و فجایع کربلا ، نهضت ها و انقلاب هایی که با الهام از نهضت کربلا در اقصی نقاط کشورهای اسلامی به دفاع از قیام حسینی(ع) صورت گرفته است . همگی تاثیر بسزایی در پویایی و ماندگاری نهضت عاشورا داشتند

محــرم تــو

ما را نسیم پرچم تو زنده می کند

زخمی است دل که مرهم تو زنده می کند

خشکیده بود چند صباحی قنات اشک

این چشمه را ولی غم تو زنده می کند

آه ای قتیل اشک، نفس های مرده را

شور تو، روضه و دم تو زنده می کند

ای خونبهای عشق، چه خوش گفت پیر ما:

اسلام را محرم تو زنده می کند

ما با غذای نذریتان رشد کرده ایم

جان را عطای حاتم تو زنده می کند

آقا جسارت است، ولی داغ شیعه را

انگشتر تو، خاتم تو زنده می کند

بالای تل هم آتش این قوم خفته را

آن خواهر مکرم تو زنده می کند

این کشته فتاده به هامون حسین اوست

خود را به اسم اعظم تو زنده می کند

فردای محشر و غم و طوفان وتشنگی

ما را امید زمزم تو زنده می کند

عاشورای حسینی یکی از ماندگارترین و تاثیرگذارترین حوادث در طول تاریخ اسلام است. در این سال‌ها و قرن‌ها، جنگ‌ها، رویدادها و نهضت‌های خونین و پر سر و صدایی واقع شده اما هیچ یک از قدرت و توان کم رنگ ساختن قیام عاشورای حسینی برخوردار نبوده و یا در غبار زمان به فراموشی رفته‌اند و یا به تدریج فلسفه و ارزش تحلیلی خود را از دست داده‌اند. پس از چهارده قرن حسین همچنان به عنوان الگویی فرا مذهبی، فرا سرزمینی و فرا نژادی و عاشورا در جایگاه حادثه‌ای فرهنگ‌ساز، عبرت آموز و افشاگر خودنمایی می‌کند. حسین متعلق به همه ادیان آسمانی، همه آزادی خواهان و همه حق طلبانی است که در پویش راه رستگاری و آزاد مردی و تحقق اصول و منشورهای اخلاقی مشتاقانه در پی اسوه و نماد هستند. آن چه به قیام خونین عاشورا ماهیتی پویا، جاودان، انگیزشی و فرهنگ ساز عطا نموده، ویژگی‌ها و شاخص‌های بی‌بدیل آن است و همین ویژگی‌ها پیوند و وفاق همه جوامع انسانی را محقق کرده است. پیام‌ها و آموزه‌های نهضت عاشورا در همه اعصار و مکان‌ها بشریت را احاطه و او را فارغ از همه تعلقات به سوی خود جذب می‌کند. در این میان فرهنگ تشیع بیش از همه دسته‌ها، مذاهب و مکاتب وامدار و مدیون عاشوراست و در اصل شیعه رمز ماندگاری فرهنگ غنی و پویای خود را اتکا به آموزه‌ها و تجلیات عاشورا و انتظار موعود می‌داند. در پانزده قرنی که از حیات پربار اسلام می‌گذرد، شیعه و شیعه‌گری با کردار، پندار و رویکرد خویش از افراد و جریان‌های دیگر جدا بوده و سبک و سیاق فرهنگی برجسته‌ای در زمانه خود ابداع و ترویج کرده است. این تداوم، اتصال، پویایی و رونق در عاشورای حسینی ریشه دارد و اگر روزی شیعه خود را از عاشورای اصیل جدا کند، انقطاع و رکود فرهنگی را متحمل شده است. اما منشور فرهنگی تشیع که در طول تاریخ اسلام به آن مفتخر و متمایز بوده چیست و قیام خونین عاشورای حسینی و انتظار فرج امام عصر (عج) چه تاثیری در تکوین، رشد، تداوم و پویایی آنها داشته است. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن فهرست اصول فرهنگی تشیع، ارتباط این اصول را با عاشورا و انتظار باز نمایاند:

ادامه »

نویسنده: حیدرعلی رستمی

چکیده:

نقش قیام عاشورا و انتظار موعود در تداوم و پویایی فرهنگ تشیع، عنوان مقاله حاضر است که به روش تحلیل تاریخی تقدیم می گردد.
گرچه در نقش مثبت قیام عاشورا در تداوم و پویایی فرهنگ تشیع تردیدی وجود ندارد، به دلیل تبیین نادرست مفهوم انتظار درباره تأثیر انتظار موعود در تداوم و پویایی فرهنگ تشیع ممکن است تردیدهایی وجود داشته باشد که توصیف درست جایگاه انتظار در معارف اسلامی به ویژه شیعی می تواند این تردیدها را برطرف سازد و روشن نماید که انتظار نیز هم سان عاشورا و هماهنگ با آن حرکت آفرین است و موجب پایایی و پویایی فرهنگ تشیع می شود.
اما مهمترین جایی که این پایایی و پویایی ظهور می یابد بخش سیاسی، فرهنگی - اجتماعی تشیع است. هریک از این بخش ها زیر مجموعه های متعددی دارند که
دراین مقاله اثر گذارترین آن ها که در سایر بخش ها نیز تدثیری بسزا دارند موجب بحث و بررسی قرار می گیرد.
در بخش سیاسی، مسئله مسئولیت در برابر حکومت و حاکمان از دیدگاه تشیع و نقش قیام عاشورا و انتظار موعود در گسترش مسئولیت دینی -سیاسی شیعه به هرم زمامداری اسلامی و به ویژه توجه خاص به رأس این هرم،مطرح می شود و در بخش فرهنگی - اجتماعی موضوع هویت بخشی فرهنگی و اجتماعی عاشورا و انتظار به فرهنگ تشیع طرح می گردد و در هر بخش روشن می شود که چگونه قیام عاشورا و انتظار موعود همسو با هم توانسته اند پایایی و پویایی شیعه و فرهنگ تشیع را در عرصه های مورد بحث و سایر عرصه های وابسته در پی داشته باشند.
کلید واژه ها: عاشورا،انتظار،فرهنگ،تشیع،مسئولیت پذیری، امام حسین (ع)،حکومت.

…

ادامه »